Grin Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar
Grin ana ağını yayınlayalı tam 4.5 sene oldu. Bu süreçte, üzerinde türlü spekülasyonlar, iddialar çıktı. Şuan da, bir grup onun öldüğünü düşünmektedir, diğer grup ise her şeyin olağan devam ettiğini iddia etmektedir. Bu yazıyı, iki grubunda düşüncelerini analiz etmesi ve bazı yanlış bilgilerin düzeltilmesi için yazmaktayım. Eminim ki, Ignotusta böyle olmasını isterdi.
Sabit Blok Ödülü Adaletle Bağlantılı Değildir
Bilindiği üzere, Grin’in blok ödülü, ilk günden son güne kadar dakikada 60 Grin olacak şekilde ayarlanmıştır. Bu yüzden, insanlar bu azalmayan yapının adil olabileceğini savunmaktadır. Ancak matematiksel ve ekonomiksel olarak bu doğru değildir. Arz salınımı üzerindeki adaleti, parasal enflasyon üzerinden arayabilirsiniz, sabit emisyondan değil. Enflasyon sabit değilse, arz dağılımının adaletinden bahsedilemez çünkü Grin’i ilk alan kişiyle, 4–5 sene sonra alan kişi veya 10 sene sonra alan kişi, farklı parasal enflasyondan pay alacakları için, bunu adaletle ilişkilendiremezsiniz.
Yukarıda Grin’in yıllık Enflasyonu görülmektedir. Bu modellemede, ilk 2 sene hiperenflasyon vardır. Bu yüzden, ilk 2 sene fiyat düşüşünün yaşanabileceği en yoğun yıldır. Devamındaki enflasyonun en az %20'nin altına düşene kadar, fiyat baskısına devam etmesi muhtemeldir. Bu yüzden, Grin ilk 5 sene düşüş baskısına sahip olan, sonrasında baskının yavaşça üzerinden kalktığı bir yapıdadır. Bu yüzden, Grin’i ilk gün alandan daha çok 5 sene sonra alan daha avantajlıdır. Bu yapı ciddi derecede savunulsa da ve balinaların zengin edilemeyeceği iddia edilse de, projeye ilk başta emek vermiş olan kişileri, yatırımcıları ve ağı koruyanları gelecek için balinaların yemi haline getirmektedir. Acı ama gerçek.
Grin Bir Hype Parası da Olabilir
Grin’in sabit blok ödülü ve uzun süreli enflasyonundan dolayı, hype parası olarak tasarlanmadığı iddia edilmektedir. Ancak matematiksel olarak yine tamamen yanlıştır. Grin sadece ilk 10 sene hype parası olamayabilir ancak enflasyonu %10'un altına düştüğü zaman, hype parası olamamasını engelleyen hiç bir şey yoktur. Geçmişte, %10 enflasyon altındayken, sınırsız arzla bazı kripto paralar hype yükselişler yaşadı. Örneğin 2017 Ethereum.
Grin’de Ölecek
Her şeyin bir başlangıcı ve sonu vardır. Grin sınırsız ve azalmayan arz artışından dolayı, ölümsüz olacağını düşünenler vardır. Ancak buda matematiksel olarak doğru değildir. POW’a sahip kripto paraların güvenliği açısından, minumum %2'lik parasal enflasyonun olması gerektiği bazı araştırmalarda gösterilmektedir. Grin, 2069 yılında, %2 parasal enflasyona ulaşacaktır ve o andan itibaren ölüm riskini taşımaya başlayacaktır. Bu yüzden, kabaca Grin’in ömrünü 50 sene olarak hesap edebilirsiniz.
Grin Bir Zaman Parası Değildir
Ignotus Peverell’in aklında 60 sayısı dahi yokken, sonradan bir öneriyle bunu seçmesi, bu yanılgıyı yaratmıştır. Bilimsel olarak zaman doğrusal bir şey değildir ve giderek artmaz. Zamanı bilimsel olarak, daha çok döngüsel ve sıfır olarak adlandırırlar. Ancak Grin’in arzının sürekli artışı, enflasyonunun sürekli azalması, zamanla matematiksel bir bağlantı kurmamaktadır. Grin = zaman tamamiyle anlamsızdır. Sadece basitlik olarak, 1 saniyede 1 grin olarak ifade edilebilir.
Grin’in Fiyat Hareketleri En Az Bitcoin Kadar Dengesiz
Grin’in sürekli ve uzun vadeli enflasyonunun, daha dengeli bir fiyat hareketi yapacağı beklentisi hakimdi. Ancak bu gerçekleşmedi. Grin, 15$’dan, 0.03$’a düşerek, güvenilir projeler içerisinden en yüksek düşüşü sağlayarak rekor kırdı. Gelecekte fiyatı artarsa da, ilk başta ciddi bir düşüş sonradan ciddi bir yükseliş olacağı için, dengesiz yapısını yine kanıtlayacaktır.
Peki, Ignotus Ne Yapmaya Çalıştı
Ignotus, ciddi derecede erken yatırımcıyı zengin eden tasarımı ortadan kaldırmaya çalıştı ve fiyat istikrarı kurmaya çalıştı. Grin’in uzun vadede ağını tehlikeye atmamak için, 50 yıllık %2'nin üzerinde enflasyon modelini seçmek istedi. Muhtemelen, tüm bunların daha çok ilgi çekeceğini düşünerek, projenin ilk yıllar düşeceğini ancak sağlam bir noktada duracağını düşünmüş olabilir. Tam merkeziyetsiz, adil lansman ve gizliliği savunan bir kripto paranın, en kötü 100 milyon $’lık piyasada duracağını, ilk başta herkes düşünürdü. Daha da kötü olarak 50 milyon $ diyelim. Ancak gelinen nokta, 5 milyon $. Bu yüzden, yazar olarak Ignotus’un beklediği şeyin gerçekleşmediğini %100 söyleyebilirim. Bunun aksini savunlar, Ignotus’un Grin’in gelişiminin azalmasını, geliştiricilerin teker teker ayrılmasını, ilk yatırımcıların fakirleşmesini, tüm borsalardan delist edilmesini istediğini düşünüyor demektir. Zaten, sadece şuradan anlayabilirsiniz. Ignotus bu kadar düşüş beklese, ilk 2 sene, 4 defa hard-fork ile madencilik algoritmasını ASIC dirençli hale getirmekle uğraşmazdı. Zaten kazacağınız coinlerin değeri 0.03$’a gidecek, bu zahmet niye?
Sonuç
Grin, 2019 yılında çıktığında ciddi bir ilgi çekmişti. Ancak ilk yıllardaki yüksek enflasyon fiyatı sürekli aşağı yönlü hareket ettirdi. Üzerindeki ilgi azaldı. Birçok marketten delist edildi, birçok geliştirici ve destekçi projeden ayrıldı. Üzerindeki gelişim bitme seviyesine geldi ve core developer sayısı 1'e kadar düştü. Bu süreçte, diğer projeler ciddi derecede gelişim göstermeye başladılar. Ölçeklenebilirlik adına, Mina adlı proje bir devrim oluşturmaya başladı. POW’daki hız konusunda, Kaspa devrik yapıyor. Layer 2'ler Ethereum ve Ethereum’un kullanılabileceği inanılmaz büyük bir alan oluşturuyor. Tüm bunlar her geçen gün gelişirken, Grin’in gelişimi tam tersine azalıyor.
Tüm bunların yaşanmasının sebebini mantıken düşününce anlamsız geliyor. Zaten, enflasyonun bir gün %10'un altına düşecekse, ilk 10 yıl projeye acı çektirip, olumsuz senaryo oluşturmanın da hiçbir faydası yok.
Bu yüzden, Grin deneyinden sonra, POW projelerinde sınırsız arz desteklenilse bile, başlangıçtan sona kadar sabit arz dağıtımının desteklenilmesi anlamsızdır. Ignotus Peverell, bunun sonucunu, yapmadan bilemezdi. Hiçbirimiz de bilemezdik. Ancak karşımızda denenmiş bir deney varken, bunu halâ savunmak sadece bakan kör gözlerin varlığını kanıtlar. Şuan da muhtemelen Ignotus Peverell bunların hepsini kabul edip, geliştirme örneği sunardı. Ancak geriye kalan Grin topluluğu, bunu yapabilecek kapasitede de değil.
Öneri
İlk yıllar enflasyon baskısını kıracak, ilk yatırımcıyı koruyacak bir politika, bir süre sonunda sabit enflasyonda dengelenen bir politika oluşturulabilir. İlk günden, enflasyon sabit noktaya gidene kadar bir denge oluşturulmaya çalışılır, enflasyon sabitlendikten sonra da herkes eşit olur. Sabit enflasyon değeri, %15 gibi iki haneli bir sayı seçilebilir.
